Ένα συχνό λάθος που κάνουν οι άνθρωποι είναι που αποδίδουν την εσωτερική δυστυχία σε εξωτερικούς παράγοντες. Πολλές φορές λέμε ''αυτός με πλήγωσε'', ή ''η πράξη του με αναστάτωσε'', κ.λπ. Στη πραγματικότητα δεν είναι οι παρατηρήσεις, οι δηλώσεις και οι πράξεις των άλλων που μας πληγώνουν. Οι άνθρωποι ταράζουν τον ίδιο τους τον εαυτό με αφορμή δηλώσεις, πράξεις και συμπεριφορές των άλλων. Εάν θέλαμε να είμαστε απόλυτα σωστοί με τον εαυτό μας τότε θα λέγαμε: ''Έκανα τον εαυτό μου να αναστατωθεί με τα λόγια του''. Το θέμα είναι ότι όσο συνεχίζουμε να αναζητούμε εξωτερικές πηγές για τα συναισθήματα μας, δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Αν συνειδητοποιήσουμε ότι οι ίδιοι αναστατώνουμε τον εαυτό μας με όσα μας συμβαίνουν, τότε μπορούμε να προσπαθήσουμε να τα αλλάξουμε. Κανείς δεν μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε τίποτα. Κανείς δεν έχει δύναμη πάνω μας. Εμείς διαλέγουμε αυτά που νιώθουμε κάθε στιγμή. Έχουμε την ψευδαίσθηση ότι οι άλλοι μας πληγώνουν, μας προσβάλουν, μας απειλούν, και δεν συνειδητοποιούμε ότι αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι εμείς ''πληγωνόμαστε'', εμείς ''νιώθουμε προσβεβλημένοι'', εμείς ''απειλούμαστε''. Για πολλούς ανθρώπους οι φράσεις «με πλήγωσες» και «πληγώθηκα» ακούγονται το ίδιο. Τα συναισθήματα μας δεν καθορίζονται από τις πράξεις των άλλων ή από γεγονότα, αλλά από τον τρόπο που καθένας αντιλαμβάνεται τις πράξεις των άλλων και τα γεγονότα.


Επειδή αυτό το σημείο πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να το κατανοήσουν όταν το ακούν για πρώτη φορά, θα δώσω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Κάποιος συζητά με έναν ''δεξιό'' και τον αποκαλεί ''κομμουνιστή''. Ο δεξιός το δέχεται σαν προσβολή. Αν όμως ένα κομμουνιστή τον αποκαλέσουμε ''κομμουνιστή'', ακόμα και για να τον προσβάλουμε, εκείνος όχι μόνο δεν θα προσβληθεί, αλλά ίσως και να γελάσει μαζί μας πού θεωρούμε τη λέξη αυτή βρισιά... Αν λοιπόν κάποιος που τον λες ''κομμουνιστή'', σου λέει ότι τον προσέβαλες, στην ουσία δεν ακριβολογεί. Δεν τον προσέβαλες καθόλου. Αυτός νιώθει προσβεβλημένος και ο λόγος είναι ο τρόπος που ο ίδιος αντιλαμβάνεται την έννοια ''κομμουνιστής''.

Ακούμε καμιά φορά να λένε: ''Αυτοκτόνησε, επειδή την άφησε ο άντρας της''. Αν αυτό ήταν αλήθεια τότε ανάμεσα στη εγκατάλειψη και την αυτοκτονία θα έπρεπε να υπάρχει σχέση αιτίου-αιτιατού. Αλλά αν συνέβαινε πράγματι αυτό, τότε θα έπρεπε κάθε εγκατάλειψη να προκαλεί αυτοκτονία. Όμως όλοι ξέρουμε πώς οι αντιδράσεις στην εγκατάλειψη ποικίλουν όσο και οι άνθρωποι.

Γιατί όμως οι δύο φράσεις ''με μπέρδεψες'' και ''μπερδεύτηκα'' είναι τόσο διαφορετικές ώστε, όπως ισχυρίζονται, να αντικατοπτρίζουν φιλοσοφικές διαφορές;

''Με μπέρδεψες'' θα πει:

α. Είσαι υπεύθυνος για τα συναισθήματα μου.

β. Έχεις τη δύναμη να με κάνεις να νιώθω διάφορα πράγματα, παρά τη θέλησή μου.

γ. Σε κατηγορώ.

''Νιώθω μπερδεμένος'' θα πει:

α. Αναλαμβάνω την ευθύνη γι’ αυτά που νιώθω.

β. Το κέντρο του εαυτού μου είναι μέσα μου και κανείς δεν έχει τη δύναμη να με κάνει να νιώθω πράγματα παρά τη θέληση μου.

γ. Σου αναφέρω τι νιώθω, χωρίς να σε κατηγορώ γι’ αυτά πού νιώθω.

Ποια είναι η φιλοσοφική διαφορά: Η έκφραση ''νιώθω μπερδεμένος'' σημαίνει ''εγώ έχω την ευθύνη για όσα μου συμβαίνουν''. Η έκφραση ''με μπέρδεψες'' σημαίνει '' εσύ έχεις την ευθύνη για όσα μου συμβαίνουν''.

Φυσικά η κοινωνία μας δεν βοηθά πολύ στην ανάπτυξη αυτής της αντίληψης. Ένα ξένο γνωμικό λέει ''πέτρες και μαγκούρες τα κόκκαλα μου σπάνε αλλά λόγια δεν με αγγίζουν''. Το μήνυμα του είναι σαφές: οι λέξεις από μόνες τους είναι ακίνδυνες. Εμείς είναι που τους αποδίδουμε τη σημασία. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Όλοι έχουμε ακούσει το ότι ''η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει''. Από μικρά παιδιά έχουμε μάθει ότι οι λέξεις έχουν τεράστια σημασία και ότι η ευτυχία μας έχει να κάνει με το πώς σκέφτονται οι άλλοι για εμάς. Όταν αναγνωρίσουμε ότι ο τρόπος της σκέψης μας καθορίζει τα συναισθήματα μας, τότε μπορούμε να πάρουμε τον έλεγχο στα χέρια μας, αντί να αποδίδουμε δύναμη σε εξωτερικούς παράγοντες.

Ευχαριστώ!